Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva

Svetski dan Roma ustanovljen je 1990. godine u poljskom gradu Serocku, u znak sećanja na Prvi međunarodni kongres Roma koji je održan u Londonu od 04. do 08. aprila 1971. godine.

Na prvom internacionalnom okupljanju predstavnika romske zajednice iz četrnaest zemalja sveta, koje su inicirali jugoslovenski Romi, doneto je nekoliko važnih odluka. Usvojen je međunarodni naziv Rom (što na romskom znači čovek) za sve pripadnike ove nacionalne zajednice, a za himnu je izabrana pesma „Đelem, đelem” (što prevedeno na srpski jezik znači „Išao sam, išao”) čiji tekst opisuje stradanje Roma i Romkinja tokom Drugog svetskog rata. Takođe, doneta je odluka da romsku zastavu čini plavo-zelena dvobojnica sa crvenim točkom u sredini. Plava boja je simbol neba, slobode i bezgraničnog prostranstva, zelena predstavlja travu, put, život obeležen putovanjima, dok crveni točak označava simbol stalnog kretanja.

Obeležavanje 08. aprila kao međunarodnog dana Roma ima za cilj da ukaže na činjenicu da se Romi i Romkinje širom sveta nalaze u znatno nepovoljnijem položaju u odnosu na većinsko stanovništvo u gotovo svim oblastima društvenog života, kao i da su izloženi diskriminaciji i duboko ukorenjenoj socijalnoj isključenosti.

Romska zajednica predstavlja najveću etničku manjinu u Evropi, gde prema nekim procenama živi između 10 i 12 miliona Roma i Romkinja. Pobošljanje položaja Roma i Romkinja deo je evropske političke agende. Okvir Evropske unije za nacionalne strategije za integraciju Roma i Romkinja do 2020. godine predstavlja dokument kojim se članice EU i zemlje kandidati pozivaju da pojačaju napore ka obezbeđivanju jednakog pristupa osnovnim pravima i potpune uključenosti Roma i Romkinja u društvo. Usvajanjem Deklaracije partnera Zapadnog Balkana o integraciji Roma u okviru procesa proširenja Evropske unije na Šestom samitu zemalja Zapadnog Balkana u okviru Berlinskog procesa u poljskom gradu Poznanju 2019. godine, države su se obavezale da će uložiti napore kako bi se povećala stopa zaposlenosti, legalizovala neformalna naselja i poboljšali uslovi stanovanja, povećala stopa upisa i završetka osnovnog i srednjeg obrazovanja, osigurao potpuni obuhvat zdravstvenim osiguranjem, upis u matične knjige i nastavila borba protiv diskriminacije Roma i Romkinja. Takođe, od velike su važnosti nacionalne strategije kojima se postavljaju ciljevi i prati napredak u pogledu poboljšanja položaja Roma i Romkinja u pojedinačnim državama, uzimajući u obzir nacionalne specifičnosti i prioritete.

U Republici Srbiji, prema podacima popisa stanovništva iz 2011. godine, živi 147.604 lica romske nacionalne pripadnosti, što čini udeo od 2,05% u ukupnom stanovništvu. Međutim, s obzirom na činjenicu da prema Ustavu Republike Srbije građani i građanke nisu u obavezi da se izjasne o svojoj nacionalnoj pripadnosti, pretpostavlja se da je broj Roma i Romkinja zapravo znatno veći od onoga što zvanična statistika pokazuje, na šta ukazuju i procene različitih organizacija.

Socijalno uključivanje Roma i Romkinja prepoznato je kao jedan od prioriteta Vlade Republike Srbije u ključnim strateškim dokumentima u procesu evropskih integracija, a pre svega u Akcionom planu za Poglavlje 23 (Pravosuđe i osnovna prava). Vlada Republike Srbije usvojila je i Strategiju za socijalno uključivanje Roma i Romkinja u Republici Srbiji za period od 2016. do 2025. godine.

U Izveštaju o sprovođenju Akcionog plana za primenu Strategije za period od 2017. do 2018. godine navodi se da je za poboljšanje položaja Roma i Romkinja u Srbiji značajno sprovođenje projekata u oblasti unapređenja uslova stanovanja u romskim naseljima, koji se sprovode uz podršku sredstava iz IPA 2013, IPA 2014 i IPA 2016 programa. Takođe, prepoznaje se važnost formiranja mobilnih timova u 50 jedinica lokalne samouprave, povećanje broja angažovanih zdravstvenih medijatorki u zdravstvenom sistemu, širenje mreže pedagoških asistenata/kinja u predškolskim ustanovama i osnovnim školama, dodela stipendija učenicima/cama koji pohađaju srednje škole i studentima/kinjama romske nacionalnosti, kao i učešće Roma i Romkinja u aktivnim merama zapošljavanja.

Seminar o socijalnom uključivanju Roma i Romkinja u Republici Srbiji, koji Vlada Republike Srbije u partnerstvu sa Evropskom komisijom organizuje od 2011. godine, značajna je prilika da se u formi operativnih zaključaka dogovore prioriteti za naredne dve godine u oblasti socijalnog uključivanja romske zajednice. Na petom Seminaru koji je održan u oktobru 2019. godine u Beogradu, istaknuti su sledeći prioriteti: veći obuhvat romske dece predškolskim obrazovanjem (samo 6% dece uzrasta od 3 do 4 godine iz romskih naselja pohađa programe predškolskog obrazovanja), povećanje broja Roma i Romkinja sa završenom srednjom školom (22% adolescenata iz romskih naselja pohađa srednju školu, a 17% je uspešno završi), zapošljavanje pripadnika i pripadnica romske zajednice (tri četvrtine Roma i Romkinja je bez ikakvog radnog iskustva), održivost progama u oblasti stanovanja (u Srbiji je registrovano 583 romskih naselja) i unapređenje zdravstvene zaštite Roma i Romkinja.

Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva Vlade Republike Srbije (SIPRU) učestvuje u radu Pregovaračke grupe za pravosuđe i osnovna prava (Poglavlje 23) u okviru koje prati i izveštava o realizovanim aktivnostima koje se tiču unapređenja položaja Roma i Romkinja. Tim učestvuje u evaluaciji, pripremi, praćenju i sprovođenju relevantnih strateških dokumenata kao što su Strategija za socijalno uključivanje Roma i Romkinja za period 2016-2025. godine, Akcioni plan za primenu Strategije za socijalno uključivanje Roma i Romkinja u Republici Srbiji i Izveštaj o implementaciji operativnih zaključaka sa seminara „Socijalno uključivanje Roma i Romkinja u Republici Srbiji”. Takođe, SIPRU sarađuje sa svim relevantnim ministarstvima, institucijama i organizacijama civilnog društva na unapređenju položaja Roma i Romkinja, ali  radi i na jačanju kapaciteta državnih službenika i službenica, novinara i novinarki i ostalih društvenih grupa kako bi mogli da prepoznaju problem socijalnog isključivanja romske zajednice i daju svoj doprinos uspostavljanju ravnopravnijeg društva. Kako bi ukazao na važnost socijalnog uključivanja Roma i Romkinja i ojačao kapacitete zajednice za bavljenje ovim temama, SIPRU priprema različite publikacije (analize, priručnike, brošure).

Povezana dokumenta:

• Strategija za socijalno uključivanje Roma i Romkinja za period 2016-2025. godine
• Akcioni  plan za primenu Strategije za socijalno uključivanje Roma i Romkinja u Republici Srbiji i za period 2017-2018. godine
• Annual reporting on the implementation of the Action Plan for the Implementation of the Strategy for the Social Inclusion of Roma Men and Women in the Republic of Serbia for the Period 2016– 2025, for the period from 2017 to 2018
• Republički zavod za statistiku, Popis stanovništva, domaćinstava i stanova 2011. u Republici Srbiji, Romi u Srbiji
• Pregled podataka gradova i opština o merama za socijalno uključivanje Roma i Romkinja za 2018. godinu

Preporučeni sadržaji sa našeg sajta:

• Dostupnost usluga i mera podrške za decu romske nacionanosti na lokalnom nivou
• Izveštaj o implementaciji operativnih zaključaka sa seminara  „Socijalno uključivanje Roma i Romkinja u Republici Srbiji” za period 2017-2019. godine
• Blog o socijalnom uključivanju: Škola, posao, uspeh – priča o Romima