Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva

Kretanje administrativno siromašnih – infografik

Osim statističkog praćenja siromaštva – u vidu apsolutnog siromaštva (kao minimuma egzistencije, tj. potrošnje neophodne za zadovoljavanje minimalnih životnih potreba) ili relativnog siromaštva (kao „lošije“ rangiranih u društvu u kome žive, tj. lica čiji je dohodak po potrošačkoj jedinici manji od 60% medijane ekvivalentnog dohotka), države kao siromašne priznaju lica koja po svojim zakonskim kriterijumima definišu kao siromašne.

Ko su administrativno siromašni? To su lica koja mogu da ostvare pravo na socijalnu pomoć i druga socijalna davanja koja se dodeljuju uz proveru materijalnog stanja u datoj zemlji.

Osnovni program zaštite siromašnih u Srbiji se sprovodi kroz novčanu socijalnu pomoć, koja u formi garantovanog minimalnog dohotka ima za cilj obezbeđenje minimalnog životnog standarda. Pravo na novčanu socijalnu pomoć (NSP) definisano je Zakonom o socijalnoj zaštiti.

Pomoć se dodeljuje uz proveru dohotka i imovine i isplaćuje se po principu dopune do zakonski definisanog (nacionalnog) praga siromaštva. Praktično, to znači da lice bez primanja dobija iznos u celosti, a lica sa primanjima ispod tog iznosa samo razliku do praga siromaštva. Prag siromaštva, tj. administrativna linija siromaštva, definisana je kao prihodni cenzus i izražena je u vidu osnovice za utvrđivanje visine NSP, koja se šestomesečno usklađuje sa indeksom potrošačkih cena. Visinu osnovice tokom godina moguće je videti na sledećem linku.

Prema podacima za 2017. godinu, administrativna linija siromaštva po dohotku u Srbiji je iznosila 8.120 dinara po ekvivalentnom odraslom.

Pomoć je usmerena na celu porodicu/domaćinstvo i respektuje razlike u starosnoj strukturi i veličini domaćinstva. Za pojedinca, odnosno nosioca prava, maksimalni iznos pomoći je jednak iznosu osnovice, za svakog narednog odraslog člana dodeljuje se ponder 0,5 od visine osnovice, a za dete ponder 0,3. Dodatno, novčana socijalna pomoć se uvećava za 20% za domaćinstva u kojima su svi članovi nesposobni za rad, kao i za jednoroditeljske porodice.

Ovo znači da je tokom 2017. godine dete u porodici dobijalo novčanu socijalnu pomoć u maksimalnom iznosu od 2.436 dinara mesečno, a sledeća odrasla osoba 4.060 dinara.

Koliko ljudi u Srbiji je administrativno siromašno? Tokom 2017. godine 260 hiljada pojedinaca (3,7% ukupnog broja stanovnika), tj. 104 hiljade domaćinstava je bilo administrativno siromašno. Broj administrativno siromašnih značajno se povećavao svake godine nakon izmena Zakona o socijalnoj zaštiti 2011. godine, sve do 2014. godine kada počinje da se primećuje trend smanjivanja.

Linija administrativnog siromaštva je značajno niža od praga relativnog (dohodovnog) siromaštva, ali i od praga apsolutnog siromaštva.

Korisnici i godišnji rashodi za NSP (u milionima dinara i % BDP), u periodu 2010-2017. godine

Izvor: Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja

Najmanja je stopa zaštite osetljivih društvenih grupa u Beogradu (1,3% stanovnika datog regiona je primalac NSP). U AP Vojvodini i regionu Istočna i Južna Srbija stopa je približno 5,0%, dok je u regionu Šumadije i Zapadne Srbije zaštićeno približno 3% stanovnika.

Detaljan prikaz broja domaćinstava korisnika NSP tokom godina, po regionima, oblastima i jedinicama lokalne samouprave dostupni su na sledećem linku.

Obrazac Zahteva za ostvarivanje prava na novčanu socijalnu pomoć, pregled primanja i prihoda koji su od uticaja na ostvarivanje prava na novčanu socijalnu pomoć, kao i ostala dokumenta i informacije od značaja za ostvarivanje prava moguće je naći na sledećem linku.