Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva

Informaciono-komunikaciona pristupačnost kao ključ društvenog uključivanja

U promišljanju inkluzivnog društva XXI veka, među ključnim pitanja su pristupačnost i reprezentacija. Pristupačnost informacija odraz je razlika koje postoje među ljudima i nepovratno obeležavaju životno iskustvo pojedinaca/ki i celih zajednica. Kada pristupačnost informacija posmatramo u kontekstu informaciono-komunikacionih tehnologija (IKT), primećujemo da različitosti iz analogne sfere obeležavaju iskustvo isključenih i u digitalnoj sferi u podjednakoj meri. Ukoliko smatrate da se ove teme tiču samo osetljivih grupa u našem društvu, kao što su osobe sa invaliditetom ili one osobe koje se zbog svog socioekonomskog statusa nalaze na marginama informisanosti, razmislite još jednom. Setite se frustracije koju osetite kada pokušavate da pogledate najnoviji muzički video na YouTube i na ekranu se pojavi poruka da sadržaj nije dostupan u vašoj zemlji. U tom trenutku, vi ste predmet digitalne nejednakosti samo na osnovu vaše trenutne lokacije koja se očitava u virtuelnom prostoru kao vaša IP adresa. Sada promislite kako se svakodnevno osećaju vaši sugrađani i sugrađanke sa invaliditetom koji konstantno nemaju pristup informacijama od kojih im neretko zavise važne životne odluke, pa i sam kvalitet života.

Uklanjanje informaciono-komunikacionih barijera kao odgovor na ovakav izazov ogleda se u produkciji inkluzivnih formata prezentacije i diseminacije informacija, inkluzivnim odabirom autora i producenata informacija kao i uređivanjem tema koje se tiču svih društvenih grupa, bez obzira na njihovu brojnost i stepen marginalizovanosti u datom društvu. IKT kao što su internet stranice, aplikacije, mobilni uređaji, softveri, kao i komunikacijske strategije koje su u njihovoj osnovi, predstavljaju prilike da se nejednakosti iz offline sveta učine vidljivijim i preduprede u online sferi, odnosno da se u digitalnom svetu pruži prilika svim zajednicama da, uprkos poteškoćama, grade svoj život u svim aspektima. U tom domenu softverska industrija prepoznaje tehnologije koje omogućavaju informisanje i oblikovanje informacija za sve ljude, uključujući i osobe sa invaliditetom i smetnjama u razvoju.

U našoj zemlji, Opština Vračar je lider u ovoj oblasti, produkciji IKT proizvoda i servisa koji su kreirani u skladu sa principima i misijom pune pristupačnosti informacija. Info pult u Uslužnom centru, na kojem se građani i građanke na jednom mestu mogu informisati o svim važnim segmentima rada, deo je Opštine već nekoliko godina. Na ovom info pultu osobe sa invaliditetom mogu na jednom mestu da dobiju informacije o socijalnoj zaštiti, besplatnim programima, kao i aktuelnim obukama i kursevima, ali i da pristupe informativnim materijalima o radu Opštine koji su prevedeni na Brajevo pismo. Sadržaj na internet stranici Opštine kontinuirano se prilagođava svim korisnicima/ama. Irena Lakobrija, koordinatorka Kancelarije za osobe sa invaliditetom Opštine Vračar, koja je osnovana u decembru 2019. godine, navodi da je vodeća ideja u njihovim razvojnim procesima da je čovek u centru svega. Od avgusta ove godine je u Google Play prodavnici dostupna aplikacija „Info za sve” koja predstavlja krunu napora Opštine da ispuni kriterijume pristupačnosti informacija. Osim što su u kompletnu produkciju materijala uključene osobe sa invaliditetom kojima je aplikacija i namenjena, sav sadržaj je prilagođen upravo ovoj ciljnoj grupi. Ovakav pristup je u skladu sa UNESCO preporukama o kreiranju informacionih i komunikacionih tehnologija na osnovu principa univerzalnog dizajna i otvorenog pristupa.

Aplikacija „Info za sve“ sadrži servisne informacije, kao što su planirana isključenja vode, struje, promena režima saobraćaja, itd. U korišćenju je moguće izabrati znakovni jezik kao režim rada, a svi audio i video sadržaji prilagođeni su osobama sa invaliditetom. U ovoj inicijativi, koja za cilj ima da se unapredi pristupačnost informacija i servisa važnih za svakodnevni život osoba koje imaju poteškoća da čuju ili vide, naša sagovornica Irena ističe da je posebno ponosna na SOS servis dostupan gluvim osobama u slučaju potrebe za hitnom pomoći, koji je dostupan 24 časa dnevno. Ovakav pristup u skladu je sa svetskim standardima u sferi pristupačnosti informacija, kao i primerima dobre prakse, poput američkog portala 360 Access koji informacije o pristupačnim fizičkim prostorima generiše uzimajući u obzir prostor i ocenu posetilaca i posetiteljki sa invaliditetom koji ocenjuju te servise i predlažu moguća unapređenja.

Opština Vračar pitanju unapređenja svih oblika pristupačnosti pristupa sistemski, bazirajući svoja rešenja na Strategiji za unapređenje pristupačnosti i pratećem Akcionom planu za primenu Strategije, koji su izrađeni u konsultativnom procesu koji je uključivao širok krug zainteresovanih aktera. Strategija za unapređenje pristupačnosti, za koju je Opština Vračar dobila Nagradu za institucionalnu podršku razvoju pristupačnosti, obuhvata tri sektorske oblasti: objekte javne namene, javne površine i informacije i komunikacije. U tom smislu, intervencije koje menjaju svakodnevni život građana i građanki, pokrivaju širok dijapazon i dotiču se vidljivih, fizičkih barijera, ali i onih koje su nevidljive. Holistički pristup promenama ogleda se u uklanjanju arhitektonskih barijera, ali i paralelno razvijenom vodiču o Bontonu prema osobama sa invaliditetom, koji je distribuiran u osnovnim školama uz održavanje javnog časa srpskog znakovnog jezika.

Osim što predstavlja jednu od osnova demokratskog društva, pristupačnost informacija određuje i meru u kojoj svi njegovi članovi i članice ravnopravno učestvuju u njegovom funkcionisanju. Rame uz rame sa pristupačnošću osnovnih informacija za život, stoji kulturološka matrica koju čine različite priče koje čine jednu zajednicu, grad i društvo u celini.

Promocija aplikacije “Info za sve”

***

Ovaj tekst nastao je povodom Nacionalnog dana davanja, koji je deo Projekta za unapređenje okvira za davanje koji finansira Američka agencija za međunarodni razvoj (USAID), a sprovodi Koalicija za dobročinstvo. Koaliciju za dobročinstvo predvodi Fondacija „Ana i Vlade Divac”, a ostali članovi su Trag fondacija, Catalyst Balkans, SMART Kolektiv, Srpski filantropski forum, Forum za odgovorno poslovanje i Privredna komora Srbije. Tekst je nastao na inicijativu i uz podršku Tima za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva Vlade Republike Srbije u okviru projekta „Podrška socijalnom uključivanju u Republici Srbiji”, koji se realizuje uz podršku Vlade Švajcarske.