Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva

Rezultati Istraživanja višestrukih pokazatelja položaja žena i dece u Srbiji (MICS 5) ukazuju na to da se položaj dece i žena nije mnogo promenio u odnosu na 2010. godinu, i na sve veći jaz između opšte populacije i osetljivih grupa stanovništva.

„Ove godine smo, u periodu od 1. februara do 30. aprila, uradili dva istraživanja. Jedno je obuhvatilo uzorak od 7.351 domaćinstava koja su izabrana u nacionalno-reprzentativnom uzorku, a drugo na uzorku od 1.976 domaćinstava u romskim naseljima“, rekao je direktor Republičkog zavoda za statistiku, prof. dr Dragan Vukmirović, i naglasio da je stopa odgovora domaćinstava za oba istraživanja bila preko 90 odsto, što prikupljene podatke čini visoko pouzdanim.

MICS 5 je najsveobuhvatniji pojedinačni izvor podataka o stanju žena i dece u Srbiji. Ovogodišnji podaci jasno ukazuju na potrebu da se intenziviraju mere koje su usmerene na najugroženiju i isključenu decu i porodice u cilju poboljšanja životnog standarda i smanjenja nejednakosti.

„MICS je dragocena alatka za praćenje stanja dece i žena. Istraživanje se ponavlja na svakih pet godina, te možemo da pratimo napredak i identifikujemo trendove – i pozitivne i negativne. Istraživanja iz 2014. godine pokazuju da je u većini oblasti situacija uglavnom ostala nepromenjena u odnosu na 2010. godinu. Neki segmenti su poboljšani, ali drugi pokazuju pogoršanje u odnosu na prethodni period, posebno za decu i adolescente koji žive u romskim naseljima. Nekoliko indikatora jasno ukazuju na produbljivanje jaza između marginalizovane dece i nacionalnog proseka,” istakao je Michel Saint-Lot, direktor UNICEF-a u Srbiji.

Neki od ključnih nalaza:

U oblasti zdravlja i ishrane dece nije došlo do značajnog napretka, a razlike između opšte populacije i one u romskim naseljima i dalje su velike.

• Smrtnost dece: Smrtnost odojčadi u romskim naseljima je i dalje skoro dva puta veća u odnosu na nacionalni prosek – 13 promila u romskim naseljima u odnosu na 6 promila među opštom populacijom, odnosno 14 promila nasuprot 7 promila za decu ispod 5 godina starosti.
• Vakcinacija dece: 81% dece u opštoj populaciji je do trećeg rođendana primilo sve vakcine preporučene u nacionalnom kalendaru, a to je slučaj za manje od polovinu dece u romskim naseljima (44%). Međutim, samo 66% dece iz opšte populacije i 9% dece u romskim naseljima su potpuno vakcinisana u propisanom roku (Potpuna imunizacija uključuje: BCG, OPV3, DPT3, HepB3, Hib3 do starosti 12 meseci i MMR1 do navršenih 24 meseca starosti. )
• Dojenje i ishrana odojčadi: Stopa isključivog dojenja odojčadi u prvih šest meseci života i dalje je veoma niska (13%), kako za decu iz opšte populacije, tako i za decu iz romskih naselja. Procenat beba koje su predominantno dojene (majčino mleko kao glavni izvor ishrane) je veći (47% u opštoj populaciji i 61% za decu u romskim naseljima), ali ipak ukazuje na činjenicu da polovina svih beba u Srbiji nije adekvatno hranjena.
• Minimalna raznolikost ishrane: 84% dece u opštoj populaciji i samo 43% dece u romskim naseljima ima obroke koji uključuju hranu iz četiri ili više grupa namirnica, što se smatra minimumom kako bi se obezbedila raznolikost ishrane za zdrav rast i razvoj. Neodgovarajući unos hrane utiče na ukupno stanje uhranjenosti, što se može videti u slučaju dece ispod 5 godina u romskim naseljima, gde procenat dece koja zaostaju u rastu iznosi 19% (niski su za svoj uzrast).

Podaci o ranom razvoju i učenju za decu od 3 do 5 godina starosti ukazuju na određene pozitivne pomake, ali i na rodne disparitete, kao i zabrinjavajuću regresiju u položaju najugroženijih grupa dece.

• Predškolsko obrazovanje: Obuhvat dece uzrasta 3 do 5 godina predškolskim obrazovanjem u opštoj populaciji je u odnosu na 2010. godinu povećan sa 44% na 50%. Obuhvat dece iz najsiromašnijih domaćinstava je, međutim, opao sa 22% na samo 9%. Romi su i dalje uglavnom isključeni – samo 6% dece koja žive u romskim naseljima je obuhvaćeno predškolskim obrazovanjem.
• Angažovanje odraslih: Uključivanje i majki i očeva u aktivnosti koje podržavaju učenje veoma je značajno za rani razvoj dece. Među opštom populacijom, 90% majki dece starosti 3-5 godina redovno je uključeno u aktivnosti koje stimulišu razvoj i učenje, dok isto važi za samo 37% očeva.
• Dostupnost knjiga za decu: Procenat dece mlađe od 5 godina koja imaju bar tri dečije knjige u kući je ostao gotovo isti (72%). Zabrinjavajuće je, međutim, da je u romskim naseljima ovaj procenat u odnosu na 2010. godinu opao sa 25% na 12%.

Podaci o obrazovanju otkrivaju neznatne promene i nepromenjene nejadnokosti.

• Osnovno obrazovanje: 97% dece školskog uzrasta u opštoj populaciji se upiše u prvi razred. Međutim, za decu školskog uzrasta u romskim naseljima, taj procenat pada na 69% . Dispariteti su uočljivi i tokom školovanja – 93% dece iz opšte populacije završi osnovno obrazovanje u poređenju sa samo 64% dece iz romskih naselja.
• Srednje obrazovanje: Vrednosti indikatora u oblasti srednjoškolskog obrazovanja su ostale uglavnom nepromenjene. Tako 89% adolescenata iz opšte populacije pohađa srednju školu, dok je to slučaj za samo 22% adolescenata iz romskih naselja. Za devojčice iz romskih naselja situacija je daleko gora – samo 15% pohađa srednju školu.

Podaci iz oblasti dečije zaštite pokazuju određen napredak, posebno kada je u pitanju disciplinovanje dece.

• Rano stupanje u brak: I dalje je visoka stopa devojčica iz romskih naselja koje rano stupaju u brak, što ograničava njihove životne izbore. Čak 17% ovih devojčica su se udale pre navršene 15-te godine života, a 57% je stupilo u brak pre navršene 18-te godine. Među njima je 38% adolescentkinja rodilo bar jedno dete pre punoletstva, što donosi dodatne izazove za njihovo zdravlje i obrazovanje.
• Disciplinovanje dece: Od 2010. godine, procenat dece između prve i 14-te godine koja su doživela psihološko nasilje ili fizičko kažnjavanje je, prema odgovorima ispitanika, opao sa 67% na 43% u opštoj populaciji, odnosno sa 86% na 66% u romskim naseljima. Uočeni napredak verovatno ukazuje na bolje razumevanje da deca ne bi trebalo da budu disciplinovana nasilnim metodama.

O MICS istraživanju

Istraživanje višestrukih pokazatelja (Multiple Indicator Cluster Survey – MICS) je međunarodni istraživački program razvijen od strane UNICEF-a u saradnji sa drugim agencijama UN koji se sprovodi svakih pet godina u više od 100 zemalja sveta da bi se obezbedila međunarodna uporedivost, kontinuitet istraživanja i vremenska serija podataka. MICS je prikupljanje podataka o zdravlju dece, razvoju, obrazovanju, zaštiti i opštem blagostanju, kao i podataka o reproduktivnom zdravlju žena. Podaci prikupljeni ovim MICS istraživanjem čine deo priprema za konačni izveštaj Generalnog sekretara UN o Milenijumskim razvojnim ciljevima u 2015.

U Srbiji su do sada MICS podaci doprineli razvoju nacionalnih politika, planova i programa, i koriste se za praćenje napretka u njihovoj implementaciji.

Izvor: www.unicef.rs
Foto: Medija Centar Beograd