Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva

Vlada Republike Srbije je čvrsto opredeljena za praćenje i unapređenje politika koje imaju za cilj socijalno uključivanje  i smanjenje siromaštva. S obzirom na perspektivu pristupanja Evropskoj uniji, Srbija je 2013. godine počela da sprovodi Anketu o prihodima i uslovima života, koja u Evropskoj uniji predstavlja jedan od glavnih izvora podataka za praćenje ostvarivanja tih ciljeva. Prema Anketi, u Srbiji je 24,5% stanovništva (ili nešto manje od 1,8 miliona ljudi) bilo u riziku siromaštva. Istovremeno, u zemlji se beleže velike razlike u životnom standardu. Detaljna saznanja o tim geografskim razlikama korisna su u izradi odgovarajućih javnih politika i programa kojima se podržavaju privredni rast, otvaranje radnih mesta i socijalno uključivanje.

Republički zavod za statistiku (RZS) i Svetska banka izradili su set mapa siromaštva u Srbiji, koje prikazuju razlike u blagostanju širom zemlje. Na tim mapama su objedinjene informacije iz Popisa stanovništva sprovedenog 2011. godine i Ankete o prihodima i uslovima života sprovedene 2013. godine, što omogućava ocenu stopa rizika siromaštva za mala geografska područja, kao što su oblasti i opštine. U mapiranju siromaštva, koristi se više tehnika imputacije, kao i podaci iz pomenuta dva izvora, kako bi se ocenilo siromaštvo za mala mala geografska područja, što se ne bi moglo pouzdano izvesti iz samih anketnih podataka. Rezultati (slika 1) pokazuju da više opština u južnom delu Srbije ima visoku stopu rizika siromaštva. Ocenjena stopa rizika siromaštva se kreće od 4,8% u Novom Beogradu, u Beogradskom regionu, do 66,1% u Tutinu, u Regionu Šumadije i Zapadne Srbije. Čak i unutar istog regiona, na primer Regiona Južne i Zapadne Srbije, ta stopa se kreće od preko 13% u Medijani do preko 63% u Bojniku. Neke oblasti sa visokom stopom rizika siromaštva imaju i veliki broj siromašnih, te mnogi siromašni žive u gusto naseljenim delovima zemlje.

Slika 1: Stopa rizika siromaštva (levo) i broj lica u riziku siromaštva (desno), Srbija, 2011. godine

Izvor: Ocene Svetske banke i RZS na osnovu podataka Popisa stanovništva 2011. godine i Ankete o prihodima i uslovima života 2013. godine, koje je prikupio RZS. Napomena: Rizik siromaštva definisan je prema standardu Evropske unije od 60% medijane dohotka po ekvivalentnom odraslom.

Za potrebe izrade javnih politika, mape siromaštva se obično koriste zajedno sa drugim informacijama, uključujući poznavanje stanja na lokalnom nivou. Mape siromaštva su korisne jer omogućavaju da se preciznije istaknu geografske varijacije, da se ukaže na područja koja se sporije razvijaju, da se istovremeno prikažu različite dimenzije blagostanja, kao i da se razumeju determinante siromaštva. Ne samo da podižu svest o siromaštvu i utiču na jačanje odgovornosti, već i potencijalno doprinose boljoj raspodeli resursa i njihovom boljem usmeravanju po geografskim područjima. Kada se utvrdi da se određeno područje ili određena populacija nalazi u najnepovoljnijem položaju, važno je uključiti u razmatranje i ekspertizu sa lokalnog nivoa da bi se sagledali uzroci, koji se mogu razlikovati od mesta do mesta, i na taj način formulisale najprimerenije preporuke za donošenje javnih politika.

Kliknite da preuzmete publikaciju “Mapa siromaštva u Srbiji”.