Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva

Konačni rezultati Istraživanja višestrukih pokazatelja položaja žena i dece u Srbiji 2014 i Istraživanja višestrukih pokazatelja položaja žena i dece u romskim naseljima u Srbiji 2014 (MICS 5) ukazuju na to da se položaj dece i žena nije mnogo promenio u odnosu na 2010. godinu. Ovogodišnji podaci jasno ukazuju da postoje velike razlike u položaju pojedinih grupa dece u zavisnosti od toga da li žive u gradu ili selu, koji je nivo obrazovanja i socio-ekonomski položaj njihovih roditelja. Preliminarni rezultati su objavljeni još u julu, samo dva meseca posle završetka terenskog rada, a 22. decembra je predstavljen i konačni izveštaj koji sadrži sve nalaze istraživanja.

„Republički zavod za statistiku je od februara do aprila ove godine realizovao dva istraživanja – jedno je obuhvatilo uzorak od 7.351 domaćinstava koja su izabrana u nacionalno-reprezentativnom uzorku, a drugo na uzorku od 1.976 domaćinstava u romskim naseljima“, rekao je Zoran Jančić, pomoćnik direktora Republičkog zavoda za statistiku.

„Imajući u vidu da je ovo peto MICS istraživanje, podaci sadržani u njemu će omogućiti Odboru da sagleda da li usvojeni zakoni daju rezultate, i šta još treba uraditi da bi se položaj dece unapredio,“ naglasila je dr Vesna Rakonjac, članica Odbora za prava deteta Narodne skupštine Republike Srbije.

„MICS je dragocena alatka za praćenje stanja dece i žena. On nam ne govori samo o nacionalnim prosecima, već nam ukazuje na to koje grupe dece žive u teškim uslovima, nemaju pristup uslugama i potrebna im je ciljana podrška društva. U uslovima ograničenih resursa, kojih će biti još manje u 2015. godini, upravo ovakva istraživanja nam pomažu da prepoznamo i usmerimo sredstva na prioritete. Ukupna situacija u proteklih četiri godine nije pozitivno uticala na unapređenje položaja dece, a siromašni, deca u seoskim područjima i Romi su u još lošijem položaju” istakao je Michel Saint-Lot, direktor UNICEF-a u Srbiji.

Neki od ključnih rezultata:

Zdravlje i ishrana dece: Status uhranjenosti dece u Srbiji se nije značajnije promenio u odnosu na 2010. godinu.
• Zabeleženo je pogoršanje u statusu uhranjenosti najsiromašnije dece među kojima 14% zaostaje u rastu u odnosu na 9% u 2010. godini. Samo polovina najsiromašnije dece uzrasta 6-23 meseca ima bar dva mlečna obroka dnevno.
• Najugroženija su i dalje deca iz romskih naselja, gde čak 19% dece starosti 0-5 godina zaostaje u rastu. Čak trećina nema dovoljan broj obroka dnevno, a samo polovina ima adekvatnu ishranu u smislu njene raznovrsnosti.
• Manje od polovine dece je u skladu sa nacionalnim kalendarom vakcinacije primilo OPV vakcinu do šestog meseca. Nadalje, 65% dece u Srbiji i 53% dece iz romskih naselja je na vreme primilo MMR vakcinu (do 15-og meseca).
• Smrtnost odojčadi i dece do 5 godina u romskim naseljima ima blagi trend pada, kao i smrtnost dece u opštoj populaciji, ali se jaz ne smanjuje jer je smrtnost i dalje skoro dva puta veća u odnosu na nacionalni prosek.

Rani razvoj i obrazovanje: Većina dece u Srbiji u razvoju i učenju ima podršku odraslog člana domaćinstva, mnogo češće majki nego očeva, a polovina ih je uključena u programe ranog obrazovanja.
• Najugroženija deca u mnogo manjem procentu uživaju podršku roditelja u aktivnostima koje stimulišu razvoj i učenje. Samo 48% dece iz romskih naselja imaju ovakvu vrstu podrške od majke, a 17% od očeva. Očevi iz najsiromašnijih domaćinstava su uključeni u aktivnosti sa 20% dece.
• 30% dece starosti 0-5 godina u Srbiji nema bar 3 knjige za decu u domaćinstvu, što je slučaj sa 88% dece iz romskih naselja.
• Samo 9% najsiromašnije dece i 6% dece iz romskih naselja starosti 3-5 godina pohađa vrtiće, u poređenju sa 82% dece iz najbogatijih domaćinstava.

Obrazovanje: Podaci ukazuju na visoke stope obuhvata i završavanja osnovnog obrazovanja, ali i na velike nejednakosti između opšte populacije i osetljivih grupa dece.
• Samo 65% dece iz romskih naselja pohađa obavezni pripremni predškolski program.
• Čak 31% dece iz romskih naselja ne upiše osnovnu školu na vreme, a jedna trećina dece iz najsiromašnijih domaćinstava i iz romskih naselja je i ne završi na vreme.
• Deca iz romskih naselja (22%) i najsiromašnija deca (74%) značajno ređe pohađaju srednju školu u odnosu na nacionalni prosek (89%).

Stavovi prema deci sa smetnjama u razvoju i invaliditetom: Značajan procenat ispitanika ima negativne stavove prema socijalnom uključivanju dece sa smetnjama u razvoju i invaliditetom, posebno kada se radi o deci sa intelektualnim smetnjama.
• Više od polovine ispitanika (52%) smatra da je za decu sa fizičkim i senzornim smetnjama i invaliditetom bolje da idu u specijalne škole, dok 68% ispitanika to misle kada su u pitanju deca sa intelektualnim smetnjama.
• Većina ispitanika se slaže da je za decu sa fizičkim (87%) i intelektualnim (79%) smetnjama i invaliditetom bolje da žive u porodici nego u specijalizovanoj ustanovi.

Disciplinovanje dece: U odnosu na 2010. godinu, značajno se smanjio udeo roditelja koji koristi nasilne metode u disciplinovanju dece (sa 67% na 43%).
• 93% roditelja u Srbiji smatra da u odgoju i vaspitanju dece nije potrebno primenjivati fizičko kažnjavanje.
• Najviše se kažnjavaju deca starosti 2 godine (54%), ali je veoma visok i procenat dece starosti 10-14 nad kojima roditelji i dalje primenjuju nasilne metode disciplinovanja (39%).

Dečji rad: U Srbiji je 10% dece starosti 5-17 godina bilo uključeno u aktivnosti koje se klasifikuju kao dečji rad.
• U gradskim sredinama je u dečji rad bilo uključeno 5% dece, a na selu 16% dece.

Dečji dodatak: U Srbiji je 27% dece koja su korisnici dečjeg dodatka, a podaci ukazuju na lošu targetiranost.
• Dečji dodatak prima 48% dece iz najsiromašnijih i čak 11% dece iz najbogatijih domaćinstava.
• 60% dece iz romskih naselja prima dečji dodatak, a podaci ukazuju na to da je najsiromašnijima najteže da ostvare ovu vrstu pomoći.

Reproduktivno zdravlje žena (15-49 god.): Pokrivenost zdravstvenom zaštitom vezanom za trudnoću i porođaj je visoka, sa nešto nižim vrednostima kada se radi o ženama iz romskih naselja i najsiromašnijih domaćinstava.
• 94% žena u Srbiji ostvari 4 ili više prenatalnih poseta, a 74% žena iz romskih naselja.
• Patronaža poseti samo 29% trudnica u Srbiji, ali je ovaj procenat veći u Južnoj i Istočnoj Srbiji (53%), a značajno manji u Beogradu (9%).
• Samo 18% žena u Srbiji koristi moderne metode kontracepcije.

Abortusi
• 15% žena starosti 15-49 godina u Srbiji (31% žena iz romskih naselja) je imalo iskustvo abortusa.
• Od žena koje su imale ovo iskustvo, čak 38% žena u Srbiji je imalo 2-3 abortusa dok je trećina žena iz romskih naselja imalo četiri ili više abortusa.

O MICS istraživanju
Istraživanje višestrukih pokazatelja (Multiple Indicator Cluster Survey – MICS) je međunarodni istraživački program razvijen od strane UNICEF-a u saradnji sa drugim agencijama UN koji se sprovodi svakih pet godina u više od 100 zemalja sveta da bi se obezbedila međunarodna uporedivost, kontinuitet istraživanja i vremenska serija podataka. MICS je prikupljanje podataka o zdravlju dece, razvoju, obrazovanju, zaštiti i opštem blagostanju, kao i podataka o reproduktivnom zdravlju žena. Podaci prikupljeni ovim MICS istraživanjem čine deo priprema za konačni izveštaj Generalnog sekretara UN o Milenijumskim razvojnim ciljevima u 2015.

U Srbiji su do sada MICS podaci doprineli razvoju nacionalnih politika, planova i programa, i koriste se za praćenje napretka u njihovoj implementaciji.

Izvor: www.unicef.rs