Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva

Reditelj Trajče Gjorgiev na probi s glumcima

U okviru petog P(h)antomfest-a, međunarodnog festivala pantomime održanog poslednjeg vikenda juna u Vranju, gluve osobe i osobe sa oštećenim sluhom izvele su predstavu “Hamlet” u režiji Trajčeta Gjorgieva.

Sparno popodne nije bilo prepreka da devetoro glumaca-amatera na bini Doma vojske u Vranju bez pogovora, po “naredbama” reditelja iz Makedonije Trajčeta Gjorgieva, nekoliko puta ponovi istu scenu.

– Ne tako. Idemo ponovo. Moraš ovako da držiš Ofeliju za ruku. Ti si kralj i mora da se vidi odlučnost, govori reditelj, ali i pokazuje svojim telom i mimikom kako želi da Miodrag Demirović, glumac amater i osoba koja ne čuje, odigra scenu.

U pomoć priskače Mirjana Mitić, glumica u istoj sceni, a van pozorišnih dasaka asistent u Međuopštinskoj organizaciji gluvih i nagluvih (MOGN) u Vranju, koja svojim radom pokriva šest opština Pčinjskog okruga.

Kada je nejasnoća razjašnjena, reditelj pokretom ruke daje znak tehničkom osoblju da svetlosnim signalom ostalim glumcima ukaže na promenu scene predstave “Hamlet”. Najpoznatiji komad Vilijema Šekspira glavni je u programu ovogodišnjeg, petog po  redu, Međunarodnog festivala pantomime P(h)antomfest.

Prostorije Međuopštinske organizacije gluvih i nagluvih (MOGN) u Vranju krase brojni pehari sa takmičenja u sportu, folkloru, glumi…

Specifičan od prve godine organizacije (2012), ovaj festival je pokrenut sa jedinstvenim ciljem: da se osobe koje ne čuju ili imaju oštećeni sluh učine vidljivijim u gradu Bore Stankovića.

Salve aplauza upućene glumcima-amaterima i osobama s hendikepom posle prve  predstave “Ljubav”, odigrane te godine na sceni Pozorišta u Vranju, bile su podstrek za Nebojšu  Novkovića, direktora festivala, i Snežanu Simanović, sekretara MOGN Vranje.

– Ljudi sa  oštećenim sluhom i oni koji ne čuju žive u ovom gradu. Bio sam fasciniran njihovim uspesima na folklornim  takmičenjima. U razgovoru sa Snežanom rodila se ideja da kroz umetnost – a za njih je najprirodnija pantomima – pokažemo našim sugrađanima da su oni tu, među nama. Vidljivi, sa kapacitetima koji i te kako mogu da se iskoriste, započinje priču Nebojša Novković.

Istovremeno, festival je domaćin najeminentnijim svetskim umetnicima koji stvaraju u oblasti glume čiju osnovu čine pokret i mimika. Među gostima Vranja bili su učenici slavnog Marsela Marsoa, francuskog pantomimičara koji je popularizovao ovaj žanr u 20. veku, iz Sjedinjenih Država, Rumunije, Makedonije…

Takođe, učesnici festivala su pantomimu “uvodili” među narod. Tokom dvodnevnog praznika pokreta pantomimičari  su, na primer, obilazili pijacu, drugi put su prošetali i izveli performans u Brankovoj ulici, jednoj od glavnih pešačkih zona Vranja, načičkanoj kafićima i  restoranima.

Glumci-amateri su od marta imali više od 20 proba – čitajućih i onih na sceni Doma vojske u Vranju

U ovogodišnjoj podeli najmlađa glumica je Jovana Demirović, i to u ulozi Ofelije. Hamleta igra Goran Stoiljković, Vranjanac sa delimičnim oštećenjem sluha, koji je pre godinu dana u Nišu diplomirao na Fakultetu za fizičku kulturu i trenutno traži posao. Najstariji glumac-amater je Milan Tončić, penzioner i ponosni deka. Nekadašnji alatničar u jednoj vranjskoj fabrici, prošle godine je imao glumački debi u etidi “Zamišljeni svet”. Uz znakovni jezik objasnio je da nije imao tremu, kao i da ga je najviše obradovala činjenica da su u pubilici bili njegovi najmiliji – deca i unuci.

Ne bez ponosa, gospođa Snežana ističe da su učestvovali na međunarodnom festivalu pantomime u Bugarskoj, odakle su se vratili s nagradom.

Na pitanje odakle hrabrost da se odluči za postavku komada, kakav je “Hamlet”, sa amaterima i osobama koje je čuju, reditelj Gjorgiev iskreno odgovara:

– Ovo je za mene bio čist izazov. Sarađujemo već pet godina, pa smo se odvažili, otkriva uz osmeh.

Ipak, u ozbiljnijem tonu nastavlja da je tokom višedecenijskog rada kao glumac i reditelj imao iskustvo u više od 20 predstava sa amaterima. U godini kada se obeležava četiri veka od Šekspirove smrti poželeo je da iskaže svoju umetničko viđenje ovog komada.

– Kada smo se prvi put okupili, najpre sam im prepričao zaplet, pošto niko od njih nije čitao originalno delo. Prethodnih godina radili smo kratke etide i same tehnike pantomime, a sada smo načinili korak više. Upustili smo se u svet klasike i priznajemo: teško je. Znam da je to najeksponiranije delo klasike. Ali, ako ostvarimo zacrtani cilj da postavimo priču tako da svi, pa i oni koji prvi put gledaju, razumeju o čemu se radi, onda  smo uspeli, kaže Gjorgiev.

Snežana Simanović, sekretar Saveza, i Nebojša Novković, direktor Festivala

Planove za budućnost festivala otkriva Nebojša Novković:

– Zašto da ne probamo da okupimo gluve i nagluve osobe sa Balkana kojima je gluma, tačnije pantomima, skrivena ljubav? Želimo da napravimo regionalni konkurs, izaberemo najbolje i prikažemo te predstave našoj publici, čija podrška nije nedostajala svih ovih godina. Takođe, ideja je i da postavimo inkluzivnu predstavu u kojoj bi zajedno igrali profesionalni glumci koji čuju i gluve i nagluve osobe…

Trupi entuzijasta iz Vranja velika je želja i da se zgrada pozorišta “Bora Stanković” – uništena u požaru pre pet godina – što pre obnovi, mada ističu da u zgradi Doma Vojske nailaze na izuzetno toplo gostoprimstvo.

P(h)antomfest je od prve godine finansiran u okviru konkursa Ministarstva kulture Republike Srbije, ambasade Sjedinjenih Američkih Država i Grada Vranja. Ove godine su dobili i pomoć preko projekta PROGRES, koji u Srbiji sprovodi Evropska unija.

U Pčinjskom okrugu je registrovano 176 gluvih i osoba sa oštećenim sluhom, mada su procene da ih je oko 900.