Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva

Piše: Petar Stojanović (Blog o socijalnom uključivanju)

U prethodnom tekstu bilo je reči o tome kako radni tekst Zakona o besplatnoj pravnoj pomoći određuje krug korisnika ovog veoma važnog prava. Da se podsetimo: predviđena su dva vida pravne pomoći – primarna i sekundarna – pri čemu će primarna biti besplatna za sve, nezavisno od materijalnog stanja ili ličnih svojstava korisnika, dok će se pravo na sekundarnu pravnu pomoć priznavati samo licima koja ispune uslove iz člana 9. stav 2. Zakona.

Dakle, pravo na besplatnu primarnu pravnu pomoć imaće celokupno stanovništvo, dok će sekundarna biti pružana samo licima koja ispunjavaju uslove u pogledu sledećih okolnosti:

1.) materijalno stanje tražioca i članova njegovog domaćinstva;

2.) obaveze poštovanja interesa pravičnosti;

3.) obaveze koje proističu iz potvrđenih međunarodnih ugovora Republike Srbije.

Interes pravičnosti kao uslov za ostvarivanje prava na sekundarnu pravnu pomoć je veoma dobar institut, koji omogućava pravnu zaštitu u najosetljivijim slučajevima, nezavisno od ispunjenja drugih uslova. U radnom tekstu Zakona o besplatnoj pravnoj pomoći interes pravičnosti obuhvata skoro sve kriterijume ustanovljene presudom Evropskog suda za ljudska prava, u poznatom predmetu „Airey v. Ireland“ iz 1979. godine (predstavka br. 6289/73). Obaveze koje proističu iz međunarodnih ugovora omogućavaju pravnu pomoć još u nekim slučajevima. Međutim, pogledajmo malo detaljnije prvi uslov, tj. materijalno stanje tražioca i članova njegovog domaćinstva.

Član 10. radnog teksta Zakona formulisan je na sledeći način:

„Pravo na besplatnu sekundarnu pravnu pomoć ima fizičko lice koje s obzirom na svoje materijalno stanje i materijalno stanje članova svog domaćinstva, ne bi moglo da plati troškove pružanja pravne pomoći bez ugrožavanja sopstvenog izdržavanja i izdržavanja članova svog domaćinstva, kao i lica koja je po zakonu dužno da izdržava.

Pod članovima domaćinstva u smislu stava 1. ovog člana, podrazumevaju se supružnici, vanbračni partneri, deca, usvojenici, kao i drugi srodnici koji žive u zajednici sa tražiocem odnosno koje izdržava.

Osnov za utvrđivanje materijalnog stanja čine: pravo svojine na pokretnim i nepokretnim stvarima, redovna i povremena primanja, kao i drugi prihodi tražioca u trenutku podnošenja zahteva.

Smatra se da je materijalno stanje tražioca ugroženo u smislu stava 1. ovog člana, ako je tražilac korisnik usluga socijalne pomoći na osnovu odluke nadležnog organa u skladu sa propisima koji uređuju prava iz oblasti socijalne zaštite, ili ako prosečni mesečni dohodak po članu domaćinstva tražioca ne prelazi dvostruki iznos minimalnog nivoa socijalne sigurnosti, kao i ako se utvrdi da nužni rashodi tražioca premašuju prihode.

Prilikom utvrđivanja materijalnog stanja tražioca ne uzimaju se u obzir prihodi i imovina članova porodice koji u predmetu za koji tražilac podnosi zahtev za besplatnu pravnu pomoć, nastupaju kao suprotstavljene stranke u postupku“.

Dakle, prema odredbi člana 10. stav 4. radnog teksta Zakona, smatra se da je materijalno stanje tražioca ugroženo ukoliko 1.) tražilac koristi usluge socijalne pomoći; 2.) prosečni mesečni dohodak po članu domaćinstva tražioca ne prelazi dvostruki iznos minimalnog nivoa socijalne sigurnosti; 3.) nužni rashodi tražioca premašuju prihode.

Uslovi pod 1. i 3. su nesporni. Međutim, šta to zapravo znači „ako prosečni mesečni dohodak po članu domaćinstva tražioca ne prelazi dvostruki iznos minimalnog nivoa socijalne sigurnosti“? Koliko to tačno iznosi u novcu?

(…)

Tekst “Pretpostavka ugroženog materijalnog stanja kao uslov za pravnu pomoć” Petra Stojanovića u celini možete pročitati na Blogu o socijalnom uključivanju.