Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva

Proces pristupanja Evropskoj uniji (EU) podrazumeva prihvatanje prava i obaveza na kojima se zasniva EU, njenog institucionalnog okvira i pravnih tekovina (engl. acquis), kao i uspostavljanje, održavanje i unapeđenje političkih, pravnih i ekonomskih odnosa između zainteresovane države za članstvo i država članica EU.

Pregovori o pristupanju predstvaljaju ključnu fazu na evropskom putu države kandidata. Pristupni pregovori podrazumevaju postepeno prilagođavanje i usklađivanje nacionalnog pravnog sistema sa pravom EU, koje je za potrebe pristupanja podeljeno u 35 poglavlja. Pregovore u ime Republike Srbije vodi Vlada koja je uspostavila odgovarajuću strukturu i definisala potrebne procedure za vođenje pristupnih pregovora.

Republika Srbija ima status zemlje kandidata za prijem u članstvo Evropske unije. Pristupni pregovori su otpočeli 2014, a do kraja  2019. godine otvoreno je 18 poglavlja, od kojih su dva privremeno zatvorena. Najveći izazovi u dosadašnjem procesu pregovora odnose se na dinamiku reformi u oblasti vladavine prava i normalizaciju odnosa sa Kosovom*. Poglavlja u vezi sa temama socijalnog uključivanja i smanjenja siromaštva (Pristupni pregovori sa EU) uglavnom dobijaju ocenu o umerenoj pripremljenosti u godišnjim izveštajima Evropske komisije. Tim aktivno radi na uspostavljanju regulatornih okvira i izgradnji ljudskih, institucionalnih i administrativnih kapaciteta u cilju poboljšanja položaja osetljivih grupa.

Aktivnosti Tima za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva:

• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva učestvuje u radu šest pregovaračkih grupa, i to za poglavlja 11 – poljoprivreda i ruralni razvoj, 18 – statistika, 19 – socijalna politika i zapošljavanje, 22 – regionalna politika i koordinacija strukturnih instrumenata, 23 – pravosuđe i osnovna prava i 26 – obrazovanje i kultura;
• Članovi/ice Tima za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva učestvuju u pripremi, sprovođenju, praćenju i evaluaciji dokumenata javnih politika Republike Srbije važnih za proces pristupanja EU (izrada i izveštavanje za ESRP/ERP, izrada Akcionog plana za Poglavlje 19, itd.);
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva doprinosi utvrđivanju smernica prilikom definisanja potreba razvojne pomoći (učešće u programiranju IPA, učešće u radu Sektorske radne grupe za razvoj ljudskih resursa i socijalni razvoj i sl.);
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva doprinosi razvoju dijaloga između civilnog društva i javnih institucija u vezi sa relevantnim temama za proces evropskih integracija. Pored toga, Tim doprinosi širenju mreže kontakata sa relevantnim institucijama EU i državama članicama u cilju razmene primera dobre prakse i unapređenja saradnje u procesu pristupanja Republike Srbije Evropskoj Uniji.

Najnovije vesti iz Tima možete pročitati u oblasti: EU integracije.

Dokumenti i publikacije:

• Položaj osetljivih grupa u procesu pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji – zbirna publikacija
• Položaj osetljivih grupa u procesu pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji – položaj Roma i Romkinja
• Položaj osetljivih grupa u procesu pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji – položaj osoba sa invaliditetom
• Položaj osetljivih grupa u procesu pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji – položaj žena i rodna ravnopravnost
• Položaj osetljivih grupa u procesu pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji – položaj LGBTI osoba
• Položaj osetljivih grupa u procesu pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji – položaj starije populacije
• Položaj osetljivih grupa u procesu pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji – položaj mladih
• Položaj osetljivih grupa u procesu pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji – položaj dece
• Položaj osetljivih grupa u procesu pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji – položaj migranata i tražilaca azila
• Položaj osetljivih grupa u procesu pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji – položaj nacionalnih manjina
• Položaj osetljivih grupa u procesu pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji – položaj osoba koje žive sa HIV
• Izveštaj o sprovođenju Programa reformi politike zapošljavanja i socijalne politike (ESRP) u procesu pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji za 2018. godinu
• Izveštaj o implementaciji Operativnih zaključaka sa seminara „Socijalno uključivanje Roma i Romkinja u Republici Srbiji“ za period oktobar 2017. – oktobar 2019. godine
• Izveštaj o primeni Programa reformi politike zapošljavanja i socijalne politike (ESRP) u procesu pristupanja Evropskoj uniji za period 2016-2017. godine
• Treći nacionalni izveštaj o socijalnom uključivanju i smanjenju siromaštva u Republici Srbiji za period 2014-2017. godine

*Ova oznaka ne dovodi u pitanje stavove o statusu i u skladu je sa Rezolucijom SBUN 1244/1999 i Mišljenjem Međunarodnog suda pravde o proglašenju nezavisnosti Kosova.

Kontakt osoba: Miljana Đurčević Cucić, miljana.cucic@gov.rs

Položaj žena u Republici Srbiji

Prema podacima popisa stanovništva iz 2011. godine, žene čine 51,3% ukupnog broja stanovnika Republike Srbije. Različita istraživanja, međutim, pokazuju da se žene u Republici Srbiji nalaze u nepovoljnijem položaju u odnosu na muškarce u gotovo svim oblastima društvenog života.

Indeks rodne ravnopravnosti za Republiku Srbiju ukazuje na to da je rodna neravnopravnost u određenoj meri zastupljena u svim oblastima koje Indeks obuhvata, a to su moć, znanje, rad, novac, vreme i zdravlje.

Kada je reč o učešću na pozicijama odlučivanja u političkoj sferi, udeo žena u Vladi Republike Srbije je 23,8%, a među poslanicima u Narodnoj skupštini 37,2% jesu žene, što je delimično posledica uvođenja zakonskih kvota u pogledu zastupljenosti žena u zakonodavnim telima. Na lokalnom nivou, podaci iz 2018. godine pokazuju da je u lokalnim skupštinama 32,7% odbornica, predsednica skupština opština/gradova je 14,4%, a gradonačelnica/predsednica opština svega 7,9%. Ravnopravna zastupljenost žena na pozicijama odlučivanja ne znači nužno i ravnopravno učešće žena u donošenju odluka, ali jeste jedan od preduslova.

Zaposlenost i dostojanstven rad predstavljaju važne faktore za postizanje rodne ravnopravnosti i smanjenja siromaštva. Stopa zaposlenosti žena 2016. godine iznosila je 38,1%, a muškaraca 52,8%. Žene su 2014. godine bile manje plaćene od muškaraca za 8,7%.

Podaci u domenu znanja ukazuju na to da je među ženama koje studiraju veći udeo onih koje se obrazuju u oblastima društvenih i humanističkih nauka, nego što je to slučaj među muškarcima, što je povezano s nepovoljnijim položajem žena u domenu rada. Naime, u periodu 2014–2016. godine zabeleženo je blago povećanje zaposlenosti žena, ali one nastavljaju da budu koncentrisane u sektorima obrazovanja, zdravlja i socijalnih usluga, koje odlikuju niže zarade.

Dodatno, žene se u mnogo većoj meri bave aktivnostima iz oblasti tzv. ekonomije brige u odnosu na muškarce, zbog čega im ostaje manje vremena za aktivnosti koje se tiču ličnog razvoja i blagostanja. Naime, 67,9% žena i samo 11,5% muškaraca kuva i/ili obavlja poslove u domaćinstvu svakog dana. Takođe, 41,2% žena starijih od 18 godina svakodnevno brine o starijima, deci i članovima/icama porodice sa invaliditetom, dok to svakodnevno čini 29,5% muškaraca.

Položaj LGBTI zajednice u Republici Srbiji

Lezbejke, gejevi, biseksualne, trans* i interseks osobe (LGBTI) u Republici Srbiji nalaze se u veoma nepovoljnom položaju. Učestali su akti širenja i podsticanja mržnje i netrpeljivosti prema LGBTI osobama u javnom prostoru, kao i različiti oblici nasilja.

Kako nalazi istraživanja pokazuju, i dalje postoji izražena socijalna distanca prema pripadnicima/ama LGBTI populacije – 22% ispitanika/ca ne želi da im pripadnici/e LGBTI populacije budu kolege/inice, 30% ne želi da se s njima druži, 45% ne želi da LGBTI osobe budu vaspitači/ce njihove dece, dok bi se 63% ispitanika/ca protivilo tome da oni sami ili njihova deca budu u braku s LGBTI osobom.

U Republici Srbiji su u posebno teškom položaju trans* i interseks osobe, jer su izložene stigmatizaciji, nerazumevanju i različitim oblicima neposredne i posredne diskriminacije, a njihov položaj nije adekvatno zakonski regulisan.

Aktivnosti Tima za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva:

• Predstavnici/e Tima za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva jesu članovi i članice Pregovaračke grupe za pravosuđe i osnovna prava (Poglavlje 23) u okviru koje prate i izveštavaju o realizovanim aktivnostima koje se tiču unapređenja položaja žena, Roma i Romkinja i LGBTI zajednice u Republici Srbiji;
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva sarađuje s Evropskim institutom za rodnu ravnopravnost (EIGE) i inicira primenu alata koji se koriste u Evropskoj uniji, poput Indeksa rodne ravnopravnosti;
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva sarađuje s relevantnim institucijama (Koordinaciono telo za rodnu ravnopravnost Vlade Republike Srbije, Sektor za antidiskriminacionu politiku i unapređenje rodne ravnopravnosti u okviru Ministarstva za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja, Poverenik za zaštitu ravnopravnosti) i organizacijama civilnog društva na unapređenju položaja žena i LGBTI zajednice;
• Članovi/ice Tima za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva učestvuju u radu radnih grupa osnovanih radi pripreme zakona i podzakonskih akata i pripremaju mišljenja na nacrte relevantnih zakona koji se tiču žena i LGBTI zajednice;
• Članovi/ice Tima za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva učestvuju u evaluaciji, pripremi, praćenju i sprovođenju relevantnih strateških dokumenata (Strategija za rodnu ravnopravnost, Strategija prevencije i zaštite od diskriminacije i sl.);
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva priprema različite publikacije (analize, priručnike, brošure) kako bi ukazao na važnost rodne ravnopravnosti i uključenosti LGBTI zajednice i ojačao kapacitete zajednice za bavljenje ovim temama;
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva radi na jačanju kapaciteta državnih službenika i službenica, novinara i novinarki i ostalih društvenih grupa kako bi mogli da prepoznaju problem rodne neravnopravnosti i socijalnog isključivanja i daju doprinos uspostavljanju ravnopravnijeg društva;
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva pruža podršku nacionalnim i lokalnim institucijama i organizacijama civilnog društva da pristupe finansijskim sredstvima radi poboljšanja položaja žena i LGBTI zajednice u Srbiji.

Najnovije vesti iz Tima možete pročitati u oblasti: Osetljive grupe i ljudska prava.

Dokumenti i publikacije:

• Indeks rodne ravnopravnosti u Republici Srbiji 2021
• Položaj osetljivih grupa u procesu pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji – položaj žena i rodna ravnopravnost
• Položaj osetljivih grupa u procesu pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji – položaj LGBTI osoba
• Vodič kroz tranziciju za trans osobe u Srbiji
• Priručnik za uvođenje rodne perspektive u nastavu srpskog jezika za prvi ciklus obrazovanja
• Rodna analiza nastavnih programa i udžbenika za srpski jezik od prvog do četvrtog razreda osnovne škole
• Treći nacionalni izveštaj o socijalnom uključivanju i smanjenju siromaštva u Republici Srbiji za period 2014–2017. godine

Kontakt osoba: Jovana Ilić, jovana.ilic@gov.rs

U Republici Srbiji ne zna se pouzdano ukupan broj osoba sa invaliditetom. Prema podacima popisa stanovništva iz 2011. godine, 571.780 (8%) građana/-ki Republike Srbije može se smatrati osobama s invaliditetom. Od ukupnog broja osoba s invaliditetom, 58,2% jesu žene. Kada je reč o teškoćama, najveći je procenat osoba koje imaju teškoće s mobilnošću, a najmanji onih koji imaju probleme u komunikaciji.

Osobe sa invaliditetom predstavljaju jednu od najugroženijih grupa stanovništva u svim oblastima društvenog života. U Republici Srbiji i dalje su mnogi javni objekti i površine nepristupačni, otežan je pristup informacijama i komunikacijama osobama sa senzornim invaliditetom, a ova grupa građana i građanki nailazi i na značajne barijere prilikom zapošljavanja. Posebno zabrinjava loš položaj osoba s intelektualnim i psihosocijalnim teškoćama, koje su izložene riziku lišavanja poslovne sposobnosti.

Aktivnosti Tima za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva:

• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva sarađuje s relevantnim institucijama (Sektor za zaštitu osoba sa invaliditetom u okviru Ministarstva za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja, Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, Kancelarija za upravljanje javnim ulaganjima, Poverenik za zaštitu ravnopravnosti, Zaštitnik građana) i organizacijama civilnog društva na unapređenju položaja osoba sa invaliditetom;
• Članovi/ice Tima za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva učestvuju u radu radnih grupa osnovanih radi pripreme zakona i podzakonskih akata i pripremaju mišljenja na nacrte relevantnih zakona koji se tiču unapređenja položaja osoba sa invaliditetom;
• Članovi/ice Tima za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva učestvuju u evaluaciji, pripremi, praćenju i sprovođenju relevantnih strateških dokumenata (Strategija za unapređenje položaja osoba sa invaliditetom, Strategija prevencije i zaštite od diskriminacije i sl.);
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva priprema različite publikacije (analize, priručnike, brošure) kako bi ukazao na važnost uključenosti osoba sa invaliditetom u sve aspekte društva i ojačao kapacitete zajednice za bavljenje ovim temama;
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva radi na jačanju kapaciteta državnih službenika i službenica, novinara i novinarki i ostalih društvenih grupa kako bi mogli da prepoznaju socijalno isključeno stanovništvo i na bolji način da dopru do njega;
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva pruža podršku nacionalnim i lokalnim institucijama i organizacijama civilnog društva da pristupe finansijskim sredstvima radi poboljšanja položaja osoba sa invaliditetom u Srbiji.

Najnovije vesti iz Tima možete pročitati u oblasti: Osetljive grupe i ljudska prava.

Dokumenti i publikacije:

• Položaj osetljivih grupa u procesu pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji – položaj osoba sa invaliditetom
• Nagrada za doprinos razvoju svih oblika pristupačnosti 2019 – brošura
• Dizajn za sve na turističkim destinacijama
• Nacionalni akcioni plan zapošljavanja za 2020. godinu
• Izveštaj o digitalnoj uključenosti u Republici Srbiji za period od 2014. do 2018. godine
• Treći nacionalni izveštaj o socijalnom uključivanju i smanjenju siromaštva u Republici Srbiji za period 2014–2017. godine

Kontakt osoba: Jovana Ilić, jovana.ilic@gov.rs

Položaj Roma i Romkinja u Republici Srbiji

Prema podacima popisa stanovništva iz 2011. godine, u Republici Srbiji živi 147.604 lica romske nacionalne pripadnosti, što čini udeo od 2,05% u ukupnom stanovništvu. Ipak, procene različitih organizacija ukazuju na to da je broj Roma i Romkinja u Srbiji znatno veći od onoga sto zvanična statistika pokazuje. Istraživanja svedoče o tome da se Romi i Romkinje u Srbiji nalaze u nepovoljnijem položaju u odnosu na većinsko stanovništvo u gotovo svim oblastima društvenog života.

Podaci u domenu obrazovanja ukazuju na to da samo 6%  dece uzrasta od tri do četiri godine iz romskih naselja pohađa programe predškolskog obrazovanja, 84% dece upisuje osnovnu školu, a završava je samo 67% u poređenju sa 96% neromske populacije. Situacija je još nepovoljnija kada je u pitanju srednjoškolsko obrazovanje, jer samo 22% adolescenata iz romskih naselja pohađa srednju školu (devojčice 15%). Srednju školu uspešno završi svega 17% Roma i Romkinja, a samo 1% ima stečeno visoko obrazovanje.

Stopa nezaposlenosti Roma je izrazito visoka i iznosi 36% (45% za Romkinje) u poređenju sa 16% u opštoj populaciji. Čak tri četvrtine Roma i Romkinja je bez ikakvog radnog iskustva. U ukupnoj registrovanoj nezaposlenosti gotovo 90% Roma/Romkinja je bez kvalifikacija ili sa niskim nivoom kvalifikacija, što korespondira njihovoj preovlađujućoj obrazovnoj strukturi. Posmatrano prema trajanju nezaposlenosti, dve trećine nezaposlenih pripadnika romske zajednice ima status dugoročno nezaposlenih lica, odnosno traži posao duže od 12 meseci.

U Srbiji su registrovana 583 podstandardna romska naselja u kojima veliki broj romskih domaćinstava nema pristup električnoj energiji (32% podstandardnih romskih naselja nije priključeno na mrežu električne energije), vodi za piće (u 38% podstandardnih romskih naselja stambeni objekti nisu priključeni na vodovodnu mrežu) ili priključak na kanalizaciju (u 74% podstandardnih romskih naselja stambeni objekti nisu ili ne mogu biti priključeni na kanalizacionu mrežu).

Što se tiče zdravlja romske populacije, u izrazito nepovoljnom položaju jesu žene i deca. Naime, samo 12,7% romske dece je primilo sve preporučene vakcine, u poređenju sa 70,5% neromske dece u zemlji. Procenat žena starosti od 20 godina do 24 godine koje su rodile najmanje jedno živorođeno dete pre svoje 18. godine u romskim naseljima iznosi 38,3%, dok na nivou Srbije iznosi 1,4%.

Aktivnosti Tima za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva:

• Predstavnici/e Tima za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva jesu članovi i članice Pregovaračke grupe za pravosuđe i osnovna prava (Poglavlje 23) u okviru koje prate i izveštavaju o realizovanim aktivnostima koje se tiču unapređenja položaja žena, Roma i Romkinja i LGBTI zajednice u Republici Srbiji;
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva sarađuje s relevantnim institucijama (Koordinaciono telo za praćenje realizacije Strategije za socijalno uključivanje Roma i Romkinja za period 2016–2025. godine, Ministarstvo za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja, Ministarstvo prosvete, nauke i tehnološkog razvoja, Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture, Ministarstvo zdravlja, Kancelarija za ljudska i manjinska prava ) i organizacijama civilnog društva na unapređenju položaja Roma i Romkinja;
• Članovi/ice Tima za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva učestvuju u evaluaciji, pripremi, praćenju i sprovođenju relevantnih strateških dokumenata (Strategija za socijalno uključivanje Roma i Romkinja za period 2016–2025. godine, Akcioni plan za primenu Strategije za socijalno uključivanje Roma i Romkinja u Republici Srbiji i sl.);
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva priprema različite publikacije (analize, priručnike, brošure) kako bi ukazao na važnost socijalnog uključivanja Roma i Romkinja i ojačao kapacitete zajednice za bavljenje ovim temama;
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva radi na jačanju kapaciteta državnih službenika i službenica, novinara i novinarki i ostalih društvenih grupa kako bi mogli da prepoznaju problem socijalnog isključivanja romske zajednice i daju svoj doprinos uspostavljanju ravnopravnijeg društva;
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva pruža podršku nacionalnim i lokalnim institucijama i organizacijama civilnog društva da pristupe finansijskim sredstvima radi poboljšanja položaja Roma i Romkinja u Srbiji.

Najnovije vesti iz Tima možete pročitati u oblasti: Osetljive grupe i ljudska prava.

Dokumenti i publikacije:

• Položaj osetljivih grupa u procesu pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji – položaj Roma i Romkinja
• Dostupnost usluga i mera podrške za decu romske nacionalnosti na lokalnom nivou
• Pregled podataka gradova i opština o merama za socijalno uključivanje Roma i Romkinja u 2019. godini
• Izveštaj o implementaciji Operativnih zaključaka sa seminara „Socijalno uključivanje Roma i Romkinja u Republici Srbiji“ za period oktobar 2017. – oktobar 2019.godine
• Treći nacionalni izveštaj o socijalnom uključivanju i smanjenju siromaštva u Republici Srbiji za period 2014–2017. godine

Kontakt osoba: Slavica Denić, slavica.denic@gov.rs

Prema poslednjem popisu stanovništva Republike Srbije iz 2011. godine, 2,68% populacije je bez školske spreme, 11% ima nepotpuno osnovno obrazovanje, dok od ukupne populacije skoro 21% ima završenu samo osnovnu školu, 49% srednju, 5,65% višu i 10,59% visoku školu.

Inkluzivno obrazovanje predstavlja mogućnost obrazovnog sistema i obavezu države da svakom detetu, učeniku/ci omogući da uči i razvija se u skladu sa svojim specifičnostima. Inkluzivno obrazovanje koje je prilagođeno potrebama pojedinca omogućava da svaka individua razvija svoje potencijale, bude prihvaćena i ravnopravna. Rešenja koja proizlaze iz prilagođavanja pojedinačnim potrebama omogućavaju da svako živi samostalno, dostojanstveno i da ima smanjenu potrebu za zdravstvenim i socijalnim uslugama.

Obrazovanje pojedincu omogućava da ostvari viši životni standard, ima bolje zdravlje, nađe bolji posao, bude zadovoljniji životom i ostvari viši stepen uključenosti u društvene tokove. Istraživanja pokazuju da socioekonomski status u kojem dete odrasta ima presudni značaj za njegovu budućnost. U porodicama gde je taj status nizak ili su roditelji niskoobrazovani, deca imaju niža obrazovna dostignuća, teže napreduju i time su u većem riziku od siromaštva, koje u ovakvim porodicama postaje „nasledno“.

U Srbiji i dalje imamo učenike i učenice koji odustaju od redovnog osnovnog školovanja i oni su najčešće iz marginalizovanih grupa. Procenat dece iz romskih naselja koja završe osnovnu školu iznosi svega 64%, što je značajno manje u poređenju s 93% dece iz opšte populacije. Procenat pohađanja srednjoškolskog obrazovanja manji je među decom iz osetljivih grupa. Podaci ukazuju na to da među najsiromašnijima srednju školu pohađa svega 74% dece (68,2% dečaka i 83,3% devojčica). Iako je broj učenika koji su upisani u srednje škole na osnovu mera afirmativne akcije (mere za učenike/studente iz romske populacije ili za osobe sa invaliditetom za upis u srednje i visoke škole pod povoljnijim uslovima) značajno povećan u prethodnom periodu, procenat dece iz romskih naselja koja pohađaju srednju školu i dalje je nizak i iznosi 21,6% odnosno svega 14,9% devojčica i 28% dečaka.

Broj studenata/tkinja obuhvaćenih afirmativnim merama kroz programe Vlade u školskoj 2017/2018. godini iznosi 471, dok je broj studenata/kinja obuhvaćenih afirmativnim merama kroz druge programe u školskoj 2017/2018. godini 526. Iako u porastu, ovaj broj studenata i studentkinja iz osetljivih grupa i dalje je veoma mali u odnosu na opštu populaciju.

Broj osoba starosti od 25 godina do 64 godine koje učestvuju u programima celoživotnog učenja izuzetno je mali u odnosu na pokazatelje Evropske unije i 2017. iznosio je 4,6%. Broj osoba koje su rano prekinule školovanje, nezaposlene su i nisu na obuci (NEET) i dalje je visok – 18% lica od 15 godina do 24 godine starosti s osnovnim obrazovanjem (ISCED 2) nije uključen u obrazovanje ili obuku, odnosno oko 22% osoba starosti između 15 i 29 godina. 

Aktivnosti Tima za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva:

• Članovi/ice Tima za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva učestvuju u radu radnih grupa osnovanih radi pripreme zakona i podzakonskih akata i pripremaju mišljenja na nacrte zakona i podzakonskih akata koji se tiču unapređenja položaja ranjivih grupa u obrazovanju;
• Članovi/ice Tima za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva učestvuju u evaluaciji, pripremi, praćenju i sprovođenju relevantnih planskih i strateških dokumenata (Strategija razvoja obrazovanja u Srbiji do 2020. godine, Akcioni plan za primenu Strategije razvoja obrazovanja u Srbiji do 2020. godine i sl.);
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva radi na jačanju kapaciteta zaposlenih u školama da pristupe različitim fondovima, kako bi došli do dodatnih sredstava kojima bi opremali škole i unapređivali kvalitet nastave i učenja, ali i da bi obezbedili uslove za pravednije obrazovanje kroz razvijanje kompetencija i sistema podrške u okviru inkluzivnog obrazovanja;
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva razvija programe koji podržavaju mlade istraživače/ice na početku karijere i radi na unapređenju saradnje između donosilaca odluka i naučno istraživačke zajednice, kao i na unapređenju kapaciteta zaposlenih u sistemu obrazovanja za prikupljanje, analizu i tumačenje podataka od značaja za kreiranje obrazovnih politika, ukazujući na važnost uključenosti dece, učenika/ca sa invaliditetom ili smetnjama u razvoju u obrazovni sistem;
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva ima svog predstavnika u Evropskoj agenciji za posebne potrebe i inkluziju u obrazovanju, kao nacionalnog koordinatora za Srbiju;
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva aktivno radi na promeni uloge specijalnih škola i združivanju različitih kapaciteta u obrazovanju kako bi odgovorili na raznolike potrebe dece, učenika/ca, roditelja i nastavnika/ca;
• Tim za socijalno uključivanje prati, promoviše i izveštava o novim tehnologijama u obrazovanju, asistivnim tehnologijama, univerzalnom dizajnu i digitalnoj pristupačnosti u obrazovanju.

Najnovije vesti iz Tima možete pročitati u oblasti: Obrazovanje.

Dokumenti i publikacije:

• Izveštaj o digitalnoj uključenosti u Republici Srbiji za period od 2014. do 2018. godine
• Program za kreiranje obrazovnih politika na osnovu podataka i rezultata istraživanja – Zbornik istraživačkih radova
• Rodna analiza nastavnih programa i udžbenika za srpski jezik od prvog do četvrtog razreda osnovne škole
• Treći nacionalni izveštaj o socijalnom uključivanju i smanjenju siromaštva u Republici Srbiji za period 2014–2017. godine

Kontakt osoba: Dragana Malidžan Vinkić, dragana.malidzan@gov.rs

Prema Zakonu o mladima, omladinom ili mladima u Republici Srbiji smatraju se lica od 15 do 30 godina života. Ovako visoka starosna granica se delom može pripisati globalnim društvenim promenama koje su dovele do fenomena „produžene mladosti”, koji podrazumeva duži period procesa obrazovanja, kasniji ulazak na tržište rada, kao i kasnije zasnivanje braka i roditeljstva. Prema popisu stanovništva iz 2011. godine, mladi u Republici Srbiji čine 18,4% ukupne populacije (1.322.021 mladih).

Sve veći broj istraživanja ukazuje da se usled demografskog starenja i emigracije broj mladih u Srbiji smanjuje. Mladi su vrlo heterogena grupa, te shodno tome mere i usluge treba da budu prilagođene određenoj grupaciji mladih, a posebno kada su u pitanju kategorije poput nezaposlenih, onih koji nisu u obrazovanju i ne rade (NEET kategorija), zatim nekvalifikovana lica, mlade žene, dugoročno nezaposleni mladi, Romi/kinje, mladi sa invaliditetom, mladi u ruralnim područjima.

Nezaposlenost je jedan od ključnih izazova mladih u Srbiji. Stopa nezaposlenosti mladih u Srbiji u 2017. godini bila je dvostruko veća od stope nezaposlenosti njihovih vršnjaka u EU-28 (26,7% u poređenju sa 13,2% u EU-28), dok je stopa zaposlenosti mladih u Srbiji bila značajno manja od stope zaposlenosti mladih u EU-28 (34,9% u RS i 49,2% u EU-28). Iako podaci za period 2014–2017. pokazuju smanjenje stope neformalne zaposlenosti za 3 procentna poena, oni takođe pokazuju i da petina mladih u Srbiji radi u neformalnoj ekonomiji bez osnovne pravne zaštite koju obezbeđuje ugovor o radu. Više o položaju mladih na tržištu rada u Republici Srbiji možete pronaći na ovom linku: http://socijalnoukljucivanje.gov.rs/rs/o-nama/inicijativa-za-zaposljavanje-mladih/polozaj-mladih-na-trzistu-rada/

Treći nacionalni izveštaj o socijalnom uključivanju i smanjenju siromaštva za period 2014–2017. godine navodi da je došlo do poboljšanja položaja mladih na tržištu rada (stopa aktivnosti mladih je porasla za 1,8 procentnih poena, a stopa zaposlenosti za 10,6 procentnih poena), ali i da je potrebno udruživanje svih raspoloživih resursa kako bi mladi ljudi u Srbiji imali odgovarajuće mesto u društvu.

Aktivnosti Tima za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva:

• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva je u okviru programa „Znanjem do posla” (From Education to Employability (E2E)) razvio inovativne modele za povećanje zapošljavanja i zapošljivosti mladih: model za podršku preduzetništvu mladih, zapošljavanje osoba sa invaliditetom, sticanje prvog radnog iskustva, studentska praksa, razvijanje Centra za veštine;
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva podržava i aktivno učestvuje u pripremi Nacionalnog akcionog plana zapošljavanja u okviru kojeg se izrađuju mere za povećanje zapošljivosti i zapošljavanja mladih;
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva pruža podršku resornim ministarstvima kako bi se javne politike zasnivale na podacima, merili efekti politika i pravovremeno izveštavalo o položaju mladih;
• U okviru Trećeg nacionalnog izveštaja o socijalnom uključivanju i smanjenju siromaštva, koji je Vlada Srbije usvojila krajem 2018. godine, izrađen je niz preporuka o unapređenju položaja mladih na tržištu rada;
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva pruža podršku nacionalnim i lokalnim institucijama, kao i organizacijama civilnog društva u korišćenju finansijskih sredstava Evropske unije i drugih donatora za unapređenje položaja mladih;
• Tim za socijalno uključivanje i smanjenje siromaštva doprinosi podizanju svesti o inkluzivnom tržištu rada za mlade kroz promociju primera dobre prakse na temu zapošljavanja mladih.

Najnovije vesti iz Tima možete pročitati u oblasti: Ekonomski razvoj i zapošljavanje.

Dokumenta i publikacije:

• Društvene inovacije – ljudi u centru javnih politika
• Testiranje javnih politika – Inovativni pristupi za zapošljavanje mladih
• Položaj osetljivih grupa u procesu pristupanja Republike Srbije Evropskoj uniji – položaj mladih
• Priručnik za savetnike za zapošljavanje osoba sa invaliditetom
• Strategija zapošljavanja u Republici Srbiji za period od 2021. do 2026. godine
• Akcioni plan za period od 2021. do 2023. godine za sprovođenje Strategije zapošljavanja u Republici Srbiji za period od 2021. do 2026. godine
• Ex-ante analiza Strategije zapošljavanja Republike Srbije za period 2021-2026. godine
• Ex-post analiza Nacionalne strategije zapošljavanja za period 2011-2020. godine
• Nacionalni akcioni plan zapošljavanja za 2020. godinu sa pratećim dokumentima: Ex-post analiza efekata nacionalnih akcionih planova zapošljavanja za period 2017–2018. godine i Ex-ante analiza efekata politike zapošljavanja
• Evaluacija Javnog konkursa „Podrška inovativnim pristupima za povećanje zapošljavanja i zapošljivosti mladih“, 2018–2019. godina
• Znanjem do pola (E2E): Uspešne priče

Kontakt osobe: Aleksandar Rončević, a.roncevic@gov.rs i Boban Gledović, boban.gledovic@gov.rs